✰HDTVRIP✰ The Burnt Orange Heresy Download

≈≈≈≈≈≈≈≈≈≈

https://onwatchly.com/video-9790.html?utm_source=wwwloedojedaguillen.blogia

☼☼☼☼☼☼☼☼☼☼

 

Publisher Manjur Ahmed

Bio: I am bengali muslim. I have retired from services.

; movie Info=The Burnt Orange Heresy is a movie starring Elizabeth Debicki, Claes Bang, and Donald Sutherland. Hired to steal a rare painting from one of most enigmatic painters of all time, an ambitious art dealer becomes consumed by his own; genre=Drama; Director=Giuseppe Capotondi; Countries=UK; 2019. 2:04 lmao 🤣. 2 Harry Potter sequels in one year. OMG they did a crossover with the Bridget Jones series. The burnt orange heresy download book. Enough with the 1960s look. They try to make it look so classic. The burnt orange heresy download series. TONY STARK in BLACK WIDOW <3.

Was i the only one that dident hear stuf for a min. The burnt orange heresy download pdf. New Surface Laptop 3 The perfect everyday laptop is now even faster SHOP SURFACE LAPTOP 3 SURFACE LAPTOP 3 FOR BUSINESS Top download categories Windows PC security, optimization, and IT tools. Office Viewers, tools, and updates for Office products. Browsers Updates, service packs, browser versions. Developer tools SDKs, redistributables, tools, and more. Windows 10 help Get your support questions answered. Xbox and games Updates and developer tools. Windows Phone Apps, SDKs, and updates. Hardware drivers For printers, cameras, network cards, and more. This is your 365 Discover what's possible every day with Office 365 FOR UP TO 6 PEOPLE FOR 1 PERSON.

The burnt orange heresy download 2017. 18 + Harry Potter. The burnt orange heresy download game. The burnt orange heresy download free. The Burnt Orange Heresy download pdf. The burnt orange heresy download 2. I love Claes Bang so much!❤️ He is my new favorite actor! I wish I could meet him in person someday! That would be a honor and I would be so happy!😍. Jesus, poor guy can never escape the Harry Potter movies... The burnt orange heresy download online.

Bond: Brexit means Brexit. The burnt orange heresy download. I love how all of Hollywood assumes that EVERYONE is a blue state Democrat. How very English this video is. The Burnt Orange Heresy download download. Hes brilliant. The Telegraph I love your suit. Looks like he's picked it up in a 10p Jumble sale. I might just have to watch every James Bond film Daniel Craig has done up until this point, i'll think of it as a kind of foreplay before the main event.

We use cookies to offer you a better experience, personalize content, tailor advertising, provide social media features, and better understand the use of our services. To learn more or modify/prevent the use of cookies, see our Cookie Policy and Privacy Policy. The French writer Michel Houellebecq is the author of six novels, and is also a poet, a director, and a musician. His literature is usually thought to be a fierce critique of contemporary society, especially of phenomena like consumerism and the sexualization of culture. In this article, I shall argue that Houellebecq’s novels share a thought that is also the basic idea of existentialism. Quoting not only Houellebecq’s novels, but also poems, essays and interviews, I will try to show that the problem he considers—which I call “the existence problem”—concerns the relation between a subjective individual and objective reality, described in terms of the natural sciences. By contrast, the main characters of his novels are representatives of different answers to that problem. If the problem does play a crucial role in existentialism—and, as I argue, this is the case—then it is legitimate to call Houellebecq probably the last of the influential existentialists. ROCZNIKI FILOZOFICZNE Tom LXV, numer 4 – 2017 DOI: JACEK JAROCKI * MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? * Michel Houellebecq to jeden z czołowych współczesnych pisarzy f ran- cuskich, autor sześciu bestsellerowych powieści, a także poeta, reżyser oraz muzyk. Jest to zarazem postać kontrowersyjna, której poglądy ad aptują przedstawiciele skrajnie odm iennych opcji światopoglądowych 1. W opracowa- niach literaturoznawczych, socjo logicznych i filozoficznych aut orowi przy- pisuje się zarówno mizantropię, j ak i postawę g łęboko humanisty czną. Jego twórczość ujmuje się raz jako postmodernistyczną, innym razem z aś jako „uparcie realistyczną” 2. Traktuje się go również jako krytyka cywilizacji technicznej, rzecznika „nowoczesności samotnej”, a nawet transhumanistę. Choć ujęcia te są częścio wo traf ne, nie uchwytują jednak istoty twór czości Houellebecqa, czyli spoiwa intele ktualnego, obecnego nie tylko w jego p o w i e ś c i a ch i w ie rs z a ch, a le ró w ni eż w e se j a c h o ra z w yw i a da ch. Celem tego artykułu jest propozycja holistycznej interpretacji, zgodnie z którą Houellebecq jest jednym z ostatn ich przedstawicieli filozoficzn ej tradycji egzystencjalizmu. Aby dowieść tej tezy, w punkcie wyjścia okreś lę, czym jest egzystencjalizm, oraz zrekonstruuję problem, na który stanowi o n odpowiedź. Następnie wskażę, że w swoich po wieściach Houellebecq również s ię do niego odnosi, proponując trzy różne względem niego postawy. W z akończeniu Mgr J ACEK J AROCKI — doktorant Katedry Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesn ej na Wydziale Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana P awła II; adres do korespon- dencji: Kate dra Historii Filozofii Nowożytnej i Współczesnej KU L, A l. Rac ław ick ie 14, 20– 95 0 Lublin; e-mail: * Badania, których efektem jest t en tekst, sfinansowano z grantu pt. Umiarkowane stanowiska we wspó ł czesnych filozoficznych sporach teizmu z ateizmem. Geneza, typy, konsekwencje, przyzna- nego przez Fundację na rzecz Nauki Polskie j, a kierowanego prze z prof. Piotra Gutowsk iego. 1 Zob. M ICHALSKI 2004; S ERAFINOWICZ 2009. 2 Postmodernistyczną interpretację proponuje P IETRZAK 20 12. O „u pa rt ym re al iz mi e” H ou el- lebecqa zob. B IELIK -R OBSON 2008. JACEK JAROCKI 202 przedstawię główne różnice dzielące Houellebecqa i Jean-Paul Sa rtre’a, po- wszechnie uważanego za naczelnego przeds tawiciela egzystencjali zmu. 1. PRELIMINARIA POJĘCIOWE Zgodnie z główną tezą artykułu Houellebecq jest jednym z przeds tawi- cieli egzystencjalizmu. Odpowiedź jednak na podstawowe w tym ko ntekście pytanie, czym jest egzystencjaliz m, oka zuj e si ę wy jąt kow o tr udn a. W litera- turze poświęconej temu nurtowi, zamiast defini cji wskazującej w arunki ko- nieczne i wystarczające, na ogół wymienia się jego przedstawici eli; najczęś- ciej są to Søren Kierkegaard, Martin Heidegger oraz Jean-Paul S artre 3. Co znamienne, zdaniem tego ostatniego słowo egzystencjalizm „nabrało takiej pojemności, że właściwie nie ma już żadnego znaczenia” 4. Dlatego propo- nuję dookreślenie znaczenia term inu egzystencjalizm: w moim rozumieniu denotuje on pogląd filozoficzny, który jest wynikiem silnie zar ysowanego, a zarazem fundamentalnego konfliktu w rozumieniu człowieka. Klu czowy dla tego nurtu fakt ludzkiej egzystencji można rozpatrywać dwoj ako: albo z pierwszoosobowego punktu widzenia, jako subiektywnej i samośw iadomej jednostki, której istnienie wydaje się konieczne i doniosłe, al bo z trzecio- osobowego punktu widz enia, w któr ym podmiot stanowi przygodny o rga- nizm biologiczny, jego zaś zaistnienie i trwanie jest obiektywn ie przy pad- kowe i nieważne. N apięcie między tymi podejściami stanowi sedno te go, co można by nazwać PROBLEMEM EGZYSTENCJI, ustosunkowanie się zaś do nie- go wyznacza główne zadanie egzystencjalizmu w zarysowanym tu ro zumie- niu. Taka propozycja zdefiniowania tego nurtu nie jest nowa i n awiązuje do często akcentowanego aspektu egzystencjalizmu w potocznym znacz eniu 5. Ów fundamentalny podział jest przedstawiany u Houellebecqa zaró wno za pomocą terminologii, jak i poprzez fabułę — oba te sposoby s łużą 3 Zob. M ACQUARRIE 1971, 2; A HO 2014, 10. 4 S ARTRE 1998, 2. 5 Sartre (1998, 23) pisze, że w egzystencjalizmie „punktem wyjśc ia p owi nna by ć su bie kty w- ność”. J. Macquarrie (1971, 4) zauważa zaś, że „tragiczne oblic ze egzystencjalizmu jest już obecne u jego początku, w którym ludzka egzystencja ( existence) jest przeciwstawiona istnieniu ( being) świata nieożywionego”. Najbardziej sugestywna jest uwaga Pascala ( 2008, 51): „Niechaj człowiek, wróciwszy do siebie, zważy, czym jest w porównaniu do tego, co jest, niechaj spojrzy na się jak na coś zabłąkanego w tym zakątku przyrody i niechaj z tego małego więzienia, w któ- rym go pomieszczono (mam na my śli wszechświat), nauczy się ocen iać ziemię, królestwa, miasta i samego siebie wedle słusznej ceny”. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 203 wyrażeniu nieustannego konfliktu między materialny m, obiektywny m świa- tem a transcendującą go jednostką, która zarazem jest jego częś cią. Ta duali- styczna wizja wprowadza „całkowi ty podział między […] indywidua lnym ist- nieniem a resztą świata” 6, co finalnie prowadzi do „opozycji istniejącej mię- d z y d w i e m a w i z j a m i ś w i a t a, d w i e m a radykalnie przeciwstawnymi an tropo- logiami” 7. Choć dostrzeżenie konfliktu między subiektywnym i obiektywnym r ozu- mieniem człowieka jest warunkiem koniecznym egzystencjalizmu, n ie jest to jednak warunek wystarczający. Spośród licznego grona nowożytnyc h i współ- czesnych filozofów podejmujących ten problem, egzystencjalistów w y r ó ż - niają dwie naczelne cechy: zainteresowanie zagadnieniem szeroko rozumia- nego sensu życia oraz nastawienie praktyczne. Obie te kwestie ł ączą się ze sobą. Egzy stencjalizm poszukuje odpowiedzi na dwojako sformułowane py- tanie o sens życia — o wartość jednostkowej ludzkiej egzy stencji w kon- tekś cie obiektywnie istniej ącej (naturalnej lub społecznej 8) rzeczywistości oraz o możliw ość transcendowania śmierci lub wyjaśnienia faktu przyg odności człowieka 9. Nie chodzi tu jednak wyłącznie o poszukiwanie odpowiedzi teo- retycznych, lecz przede wszystkim o wskazanie, jak należy żyć. Dlatego głównym celem tak rozumianego egzystencjalizmu jest wyciągnięci e kon- sekwencji praktycznych. Wynika to również do pewnego stopnia z głęboko osobistego charakteru problemu egzystencji. Ze względu na owo z aangażo- wanie egzystencjalizmu nie sposób nazwać nurtem stricte akademickim. Trafnie natomiast opisuje go Wito ld Gombrowicz, który stwierdza, że „egzy- stencjalizm to właśnie potępienie zimnego mózgowca, a pochwała namiętno- ści. […] My śliciel egzystencjalny to ten, co uczestniczy w filo zofii nie tylko mózgiem, ale całą swoją istotą” 10. Ów fakt istnienia dwóch sprzecznych obrazów świata, któr ych konflikt wi ąże się z osobistym zaangażowaniem, jego zaś rozstrzygnięcie ma niebagatelny wpływ na praktykę codz iennego życia, stanowi również klucz do zrozumienia prozy Houellebecqa: n i e ty lk o 6 H OUELLEBECQ 2005, 160. 7 H OUELLEBECQ 2003, 77. 8 Pytanie o miejsce człowieka w porządku natury nazwać można — z a Thomasem Nagelem (2008) — p ytaniem ko smiczny m. Natomi ast pytan ie o wartoś ć egzys tencji człowieka w porządku społeczności związane jest z pytaniem o tzw. egzystencję autent yczną i nieautentyczną, które stawia Martin Heidegger. 9 Druga z tych kwestii wydaje się naczelna, jeżeli bowiem uznać ludzkie życie za czysto przygodne, to można zastanawiać się, czy jakiekolwiek ludzkie d ziałania mogą mieć obiektywną wartość. Negatywnie na to pytani e odpowiada Cottingham (2 014, 138 nn. ). 10 C ATALUCCIO i I LLG 1991, 136. JACEK JAROCKI 204 nakazuje on swoim bohatero m żyć w ty m konflikcie, ale sam wyraź nie go przeżywa. W tym kontekście jego literaturę można traktować jako swoiste ćwiczenie duchowe, które ma stanowić ekspresję konfliktu, a być może również pomóc w jego przezwyciężeniu 11. Termin filozofia, odniesiony do prozy Houelle becqa, może oznaczać bądź konkretne systemy i stanowiska filozoficzne, do których pisarz odwołuje się explicite na kartach swych powieści, bądź nieobecną wprost, ale konsek- wentnie rozwijaną kon cepcję egzystencjalistyczną, wyrażoną popr zez fabułę, a zwłaszcza poprzez bohaterów, będących przedstawicielami różny ch postaw wobec problemu egzystencji 12. W artykule idę za drugim z tych znaczeń. Tak rozumiana filozofia przej awia trzy ce chy, które odróżniają ją o d dyscypliny ściśle akademickiej, mianowicie wspom inaną już wcześniej praktyczność, a oprócz tego subiekty wność i przy najmniej częściową niefaktual ność. Prak- tyczność znaczy, że filozofia rozumiana jest nie tylko jako int elektualny dyskurs, ale również jako zastos owanie w codziennym życiu wnios ków z nie- go płynących. Subiektywność sprowadza się do tego, że punkt wyj ścia roz- ważań stanowi osobista wizja świata, która nie rości sobie pret ensji do obiektywnej prawdziwości, a przez to nie obejmuje intersubiektywnych uza- sadnień. Natomiast częściowa niefaktualność wy nika z obu tych c ech i głosi, że przynajmniej niektórych zdań filozoficznych nie należy trakt ować jako zdań w sensie logicznym, gdyż stanowią one wyraz arbitralnej po stawy wobec świata oraz wskazówki, jak w świetle tej wizji postępować. Zwolennicy bardziej radykalnych koncepcji filozofii prawdopodob nie nie uznają tak rozumianego egzystencjalizmu za pogląd w ścisłym sen sie filo- zoficzny. Możliwe wydaje się jednak włączenie go do szerszego r ozumienia tej dyscypliny. Wskazane wyżej cechy egzystencjalizmu wyjaśniałyby zara- zem, dlaczego większość przedstawicieli tego nurtu to pisarze, nie zaś filo- zofowie: karty powieści lepiej nadają się do wyrażenia całościo wej wizji 11 Choć nie ma tu miejsca, by rozwinąć tę interpre tację, znamienn y jest następujący fragment wywiadu: „Jeśli o mnie chodzi, uważam, że jedynym dla mnie wyjś ciem jest ciągłe i bezkom- promisowe w yrażanie rozdzierających mnie sprzeczności; zdając s obie sprawę, że najprawdo- podobniej to właśnie sprzeczności okażą się prawd ziwymi repreze ntantami mojej epoki”. H OUEL - LEBECQ 2004a, 257–258. 12 W tym miejscu pojawia się pytanie, które z poglądów wyrażonych w po wi eś ci ac h is to tni e należą do Houellebecqa. Biorąc pod uwagę, że większość kluczowych poglądów Francuza poja- wia się na kartach wszystkich powieści i tworzy spój ny światopo gląd, rozwijany ponadto w poe- zji oraz w wywiadach, on sam zaś „brutalnie gra tropami autobio graficznymi” (M ICHALSKI 2004, 230), co wielokrotnie potwierdza b iograf Houellebecqa, Michel Demonpion (2009), a t akże on sam (zob. H OUELLEBECQ 2015a, 11), można z dużą dozą prawdopodobieństwa uznać, że pog lądy wyrażone w powieściach są na ogół poglądami samego Houellebecqa. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 205 rzeczywistości, oddziałującej zarówno intelektualnie, jak i emocjonalnie, a ponadto wskazującej praktyczne postawy wobec problemu egzyste ncji i kon- sekwencj e, jakie wypływają z ich zajęcia. 2. ODPOWIEDZI NA PROBLEM EGZYSTENCJI Spośród bohaterów książek Houellebecqa wyróżnić można reprezent an- tów trzech podejść do problemu egzystencji: dwóch postaw skrajn ych oraz jednej pośredniej, z których każda charakteryzuje się zarówno z estawem przekonań teoretycznych (np. co do sensowności ludzkiego życia), jak i kon- kretnymi wskazówkami praktycznymi. Owe skrajne postawy nazwać m ożna ESTETYCZNĄ oraz ASCETYCZNĄ, pośrednią jest zaś przejawiająca ce chy ich obu oraz wewnętrznie sk onfliktowana postawa EGZYSTENCJALNA 13. Zgodnie z ogólną charakterystyką postawa estetyczna oparta jest na prze konaniu o biologicznym i przygodnym chara kterze ludzkiego istnienia, st ąd uzasad- nia ona potrzebę jego jak najpełniejszego wykorzystania, prowad zącą do hedonizmu. Przeciwna jej postawa ascetyczna polega na wyzbyciu się impulsów estetycznych, jak również stłumieniu potrzeb własnej ś wiadomo- ści i uczynieniu z siebie narzędzia w rękach wyższych celów lub n adrzęd- nego porządku rzeczywistości. Postawa egzystencjalna, która cha rakteryzuje większość głównych bohaterów powieści Houellebecqa, jest natomi ast sy- tuacją nieustającego konfliktu, w której podmiot nie jest zdoln y do wyboru żadnej spośród skrajnych opcji. Houellebecq poświęca również sporo miejsca zbadaniu, na ile wy b ór odpowiedniej postawy ma charakter świadomy. Pytanie to jest waż ne, ponie- waż — jak już wspomniano — niesie on konsekwencje praktyczne, p o- wstrzymanie się zaś od niego jest tożsame z jej zajęciem. Nadto w y b ó r nieświadomy, oparty na tym, jak „się” żyje, prowadzi do egzyste ncji nie- autentycznej, badanej przez wielu egzystencjalistów, prze z Martina Heideggera 14. Houellebecq dodaje jednak nową i istotną warstwę opisu: choć 13 Houellebecq (2016, 40) jednorazowo używa zwrotu „pozycja estet yczna”. Jej znaczenie jest jednak odwrotne od tego, co nazywam postawą estetyczną — w rozumieni u Houellebecqa polega ona na wyłączeniu się ze świata i zajęciu miejsca obserwatora. 14 Houellebecq (2005, 14) pisze: „poza godzinami pracy są zakupy, które trzeba zrobić, bankomaty, z których trzeba wyciągnąć pieniądz e (i gdzie często trzeba cz ekać)”. W innym frag- mencie (tamże, 11) bohater gubi s amochód i deliberuje, czy nie powinien zgłosić kradzieży: „znam ży cie, zdążyłem się już przyzwyczaić. Przyznać, że zgubił o się samochód, to praktycznie wykluczyć się ze społeczeństwa; zdecydowanie, trzeba t rzymać si ę wersji z kradzieżą”. JACEK JAROCKI 206 egzystencja nieautentyczna opiera si ę na naśladowaniu tego, jak zachowuje się społeczność, to za kształt zachowań tej ostatniej odpowiadają tzw. mutacje metafizyczne, czyli „radykalne i całościowe przemiany powszechnie przyjętej wizji świata” 15. Pod wieloma względami przypominają one rewo- lucje naukowe, postulowane przez Thomasa Ku hna: choć w ich obrę bie zja- wiska pozostają te same, zmienia się zarówno sposób ich rozumie nia, jak i pojęcia, które służą do ich opisu, co prowadzi do zmian nie t ylko w teorii, ale również w mechanizmach funkc jonowania całej kultury. Pomięd zy muta- cjami obowiązuje jedna, paradygmat yczna wizja świata: jej przyk ładem było niegdyś chrześcijaństwo, dziś nato miast, jak sugeruje Houellebecq, jest nim nowożytna nauka, wy wodząca się od Isaaca Newtona 16. Ów paradygmat nie- trudno utożsamić ze współczesnym naturalizmem, przechodzącym na pozio- mie społeczeństwa w sekularyzm i scjentyzm. Obserwacja dotycząca relacji między jednostką a społecznoś cią jest w tym miejscu szczególnie istotna, Houellebecq jest bowiem zdania, że choć czło- wiek kształtuje się w określonym systemie społecznym (i ostatecznie powi- nien być przezeń wchłonięty), to jest mimo ws zystko jednostką. A zatem mimo że mutacje metafizyczne stanowią czynnik formujący społecz eństwo, to poprzez nie wpływają na indywidua. Scjentystyczna czy natura listyczna wizja świata doprowadziła w drugi ej połowie XX wieku do gwałtow nych przemian społecznych (a zwłaszcza światopoglądowy ch), przez co problem egzystencji stał się szczególnie jaskrawy. Egzystencjaliści Hou ellebecqa są niejako ofiara mi swoich czasów, charakteryzowanych pojęciami li beralizmu i indywidualizmu, nihilizmu oraz hedonizmu. Choć zatem Houelleb ecq istot- nie jest krytykiem współczesnego społeczeństwa, to jego ostatecznym celem jest krytyka destrukcyjnego wpływu, jakie ma ono na żyjące w je go łonie indywidua. 3. POSTAWA ESTETYCZNA „Dwudziesty wiek bez cienia wątpliwości pozostanie wiekiem triu mfu, jaki w umysłach szerokiej publi czności odniosła naukowa wizja ś wiata, w jej odczuciu łącząca się z materialistyczną ontologią i zasadą dete rminizmu lokalnego” — stwierdza Houe llebecq w jednym z wywiadów 17. Jego zda- 15 H OUELLEBECQ 2003, 6. 16 H OUELLEBECQ 2008a, 14. 17 H OUELLEBECQ 2016, 129. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 207 niem poglądem dominującym dziś zarówno w naukach, jak i w społe czeń- stwie jest materializm, n a gruncie którego rzeczywistość traktu je się jako zespół materialnych cząstek opisywanych przez fizykę i dziedzin y pokrew- ne. Z postulatu tego wynika zalecenie metodologiczne, zgodnie z k t ó r y m prawidłowy opis świata powinien mieć charakter maksymalnie obie ktywny. Człowiek nie stanowi w tym względ zie wyjątku: takie ujęcie, któ re Houel- lebecq nieco myląco nazywa racjonalizmem, wywodzi się z rozwoju biologii XIX i XX wieku i prowadzi do dominacji materialistycznej antrop ologii. Głosi ona, że człowiek jest „gatunkiem zwierzęcym powstałym z i nnych gatunków zwierzęcych w procesie pokrętnej i trudnej ewolucji, j est złożony z materii kształtującej jego organy, które po śmierci ulegają r ozkładowi, przekształcając się w prostsze czą steczki; wtedy nie istnieje j uż żaden ślad mózgowej aktywności, myśli ani oczywiście niczego, co mogłoby b yć po- dobne UMYSŁOWI lub DUSZY ” 18. Taki światopogląd, który jednoznacznie wyklucza nie tylko nasta wienie religijne, ale również realność ludzkiej sfery subiekty wnego do świadczenia, stanowi punkt wyjścia dla postawy estetycznej. Opiera się ona n a akceptacji dwóch tez, które są dla Houellebecqa przedmiotem ostrej krytyki: są to prze- świadczenia o przygodności ludzki ego życia i ostatecznym charak terze śmierci oraz absurdalności, charakteryzowanej jako brak wyższeg o porząd- ku, nadającego sens ludzkim pragnieniom i działaniom. Przekonan ia te, mimo że dominujące w kulturze zachodniego świata, prawie nigdy nie są wyrażane wprost, ich pełne uświadomienie uniemożliwiałoby bowie m co- dzienne funkcjonowanie 19. Stąd też konieczne jest wypracowanie sposobów poradzenia sobie z nimi i czerpania przyjemności mimo i ch istnienia. Houel- lebecq wyróżnia dwa takie sposoby: wypieranie oraz zastępowanie 20. Proces wypierania polega na uznaniu zjawiska śmierci czy starzenia się za nierealne lub nieobecne. Houellebecq podaje liczne przykłady nieadek- watnych, a wręcz absurdalnych reakcji na nie 21. Na ogół polegają one na 18 H OUELLEBECQ 2006, 244; to i inne podkreślenia w kolejnych cytatach pochodz ą od Houel- lebecqa. Ze względów stylistycznych czasowniki w czasie przeszł ym zastąpiono czasownikami w czasie teraźniejs zym. 19 „Pojęcie starości i śmierci jest nie do zniesienia dla ludzkie j jednostki” (H OUELLEBECQ 2005, 160). 20 Oba punkty pojawiają się w klasyfikacji reakcji na „nadwyżkę ś wiadomości”, którą podaje Zapffe (2013), przy czym wypier anie nazywa on izolacją, zastępo wanie zaś rozproszeniem. 21 Przykładem takiego podejścia s ą słowa epizodycznej postaci w Poszerzeniu pola walki, która po śmierci koleża nki stwierdza: „Byłaś na pogrzebie? Ja s ię boję pogrzebów. Zr esztą, są nikomu niepotrzebne. Chociaż, może starszym ludziom, myślę sobi e”. H OUELLEBECQ 2005, 32. JACEK JAROCKI 208 trywializacji śmierci, rozpatrywan iu jej jako czegoś zewnętrzne go i mało ważnego, nie zaś faktu o charakterze ostatecznym. Oczyszcz ona w t en sp o- sób wizja życia stanowi perspektywę niemającej kresu zabawy, kt óra „służy do tego, aby pozwolić nam zapomnieć, że jesteśmy samotni, niesz częśliwi i skazani na śmierć: innymi słowy, aby nas przekształcić w zwie rzęta” 22. Nic dziwnego, że tego rodzaju podejście spotyka się z jego krytyką, przejawia- jącą zaś taką postawę generację nazywa „pokoleniem skończonych D Z I E - CIAKÓW ” 23. Sam jednak proces wypierania okazuje się niewystarczający. „Dla współ- czesnego człowieka Zachodu, nawet g dy dopisuje mu zdrowie, myśl o śmierci stanowi pewnego rodzaju szum w tle” 24 — pisze Houellebecq. Wy- nika stąd konieczność zagłuszenia tego szumu, sposoby zaś, jakie obiera współczesny człowiek, aby osiągnąć ten cel, są centralnym punkt em roz- ważań Francuza. Houellebecq wspo m ina o dwóch substytutach: seks ie oraz konsumpcji. Ich dekonstrukcja ujawnia nihilizm, będący naturalną konsek- wencją przyjęcia perspektywy estetycznej — obiekty wnej wizji św iata, w której życie ludzkie pozbawione jest sensu. Rozważania nad seksualnością prze wijają się praktycznie przez wszystkie powieści Houellebecqa i są głównym tematem dwóch z nich – Poszerzenia pola walki oraz Platformy 25. Wbrew jednak niektórym egzystencjalistom Houellebecq nie deprecjonuje a priori sfery seksualnej. Istotną cezurę sta - nowi natomiast rewolucja obyczajowa, która radykalnie zmieniła oblicze seksualności i stała się zarazem jednym z najbardziej jaskrawyc h przy- kładów unieszczęśliwiania jednostek przez zmiany społeczne. To właśnie Houellebecq (2005, 73) pisze również o mężczyźnie zmarłym w sup ermarkecie: „ciało zawinięto w dywa n, czy może raczej w grube k ołdry, i mocno zasznurowan o. To już nie był człowiek, ale ciężka bezwładna paczka, podejmowano dyspozy cje co do jej trans portu”. 22 H OUELLEBECQ 2016, 73. 23 H OUELLEBECQ 2006, 33. 24 H OUELLEBECQ 2003, 91. Myśl tę wyraża również Max Scheler (1994, 73–74): „C złowiek współczesny nie wierzy już w dalsze życie oraz w przezwycięże nie śmierci dzięki dalszemu życiu w tej mierze, w j akiej nie dostrzega już naocznie prze d s ob ą w ła sne j ś mie rc i, w ja kie j j uż nie «żyje w obliczu śmierci», albo mówiąc ściślej: w jakiej sta le obecny w naszej świadomości intuicyjny fakt, ż e śmierć jest dla nas czymś pewnym, wypiera z jasnej strefy swojej świadomości poprzez swój sposób życia i rodzaj zajęć, tak iż pozostaje jedy nie wiedza w postaci sądu, że umrze”. 25 To właśnie skłania niektórych do wydawania ostrych osądów na t emat literackiej wartości tekstów Houellebecqa. Kaczorowski (2005, 67) pisze na przykład: „[Houellebecq] sprawia wra- żenie kogoś, kto w katalogach biblioteczn ych chciałby się znale źć między Heideggerem i Jas- persem, lecz tak napraw dę jest twórcą pornogra fii z wyższej pół ki”. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 209 współczesne społeczne rozumienie s eksualności spotyka się z kry ty ką pisa- rza, który twierdzi, że rewolucja wyznacza początek niemającej precedensu w dziejach ludzkości „masowej kons umpcji seksu traktowanego jak o roz- rywka” 26. Aby uzasadnić to twierdzenie, Houellebecq przeprowadza swoist ą genealogię seksualności. W czasach przedrewolucy jnych, tj. do połowy XX wieku, zachodził „ w y - jątkowo silny związek międ zy małżeństwem, seksualnością i miłoś cią” 27. Ów- czesne społeczne mechanizmy regulujące zapewniały każdemu wejśc ie w związek małżeński, a więc realizację popędu, zakaz zaś cudzoł óstwa gwa- rantował egalitaryzm, czyli równowagę seksualnych sił ekonomicz nych. Re- wolucja seksualna zmieniła ten obraz świata: liberalizacja norm obyczajo- wych, a zatem przyzwolenie na przypadkowość i powierzchowność k ontak- tów seksualnych wprowadziły „zjawisko SKRAJNEJ PAUPERYZACJI ” 28, ana - logicznej do nierówności społecznych w gospodarkach kapitalisty cznych. Houellebecq twierdzi, że hasło seksualnego wyzwolenia skrywa w istocie darwinowską walkę, prowadzącą do tego, że życie seksualne jedny ch jest satysfakcjonujące, podczas gdy inni nie mają go wcale. Seksualność porewolucyjna niesie ze sobą dwie jednoznacznie neg atywne konsekwencje: oddzielenie miłości i seksualności oraz kult ciał a. Mimo że większość powieści Houellebecqa ep atuje seksualnością, sam auto r daleki jest od libertynizmu i uznaje, że w prawdziwej i głębokiej rela cji „czułość poprzedza uwodzenie” 29. Jest on również zwolennikiem monogamii, „gdzie króluje romantyzm i miłość, pożąd anie [zaś] i rozkosz mogą zostać osiąg- nięte jedy nie za pośrednictwem ukochanej istoty, a więc siłą rz eczy istoty jedynej” 30. Rewolucja seksualna wprowadziła w tej kwestii istotną zmianę i spowodowała, że „istnieje seksualność ludzi, którzy się kocha ją, i seksual- ność ludzi, którzy się nie kochają” 31, Tym samym pojawiła się „opozycja między czułością a eroty zmem”, którą Houellebecq widzi „z dosko nałą jasnością jako największy idiotyzm naszej epoki, jeden z tych, które nieod- wołalnie podpisują wyrok śmierci na cywilizacji” 32. Wbrew jednak temu, co można by sądzić, przez miłość Houellebecq nie rozumie romantycz nego uczucia propagowanego w ostatnich dziesięcioleciach. Jego ideał bliższy jest 26 H OUELLEBECQ 2003, 27. 27 Tamże, 59. 28 H OUELLEBECQ 2005, 107. 29 H OUELLEBECQ 2003, 57. 30 H OUELLEBECQ 2003, 281. 31 H OUELLEBECQ 2004b, 194. 32 H OUELLEBECQ 2006, 87. JACEK JAROCKI 210 ujęciu Platona, zgodnie z który m „miłość istnieje tylko w pragn ieniu unice- stwienia, stopienia się, indy widualnego zniknięcia” 33. Jego zdaniem tego ro- dzaju relac ja stała się praktyczn ie niemożliwa w świecie porewo lucyjnym 34. Oddzielenie miłości i seksualności ma również inne negatywne ko nsek- wencje. Houellebecq, który w je dnym z przytoczonych wyżej cytat ów pisze o wyroku śmierci na cywilizacji, uzasadnia swój — przesadzony, wy dawa- łoby się — osąd spostrzeżeniem, że zaszczepiony przez moralność po- rewolucyjną styl życia powoduje emocjonalne spustoszenie i niez dolność do trwałego uczucia 35. Ponadto zanik wspólnotowo rozumianej miłości pro- wadzi do powstania indywidualizmu, uniemożliwiając tym samym we jście w prawdziwą relację, która wymaga z rzeczenia się przynajmniej c zęści indy- widualnej wolności i niezależności 36. Natomiast kult ciała — efekt tego, że „kryteria doboru seksualnego są aż do przesady proste: sprowadzają się do młodości i zewnętrznej u rody” 37 — skazuje niektórych na odczuwanie niedającego się zaspokoić pożą dania, a w konsekwencji „cierpienia, nienawiści i nieszczęścia” 38. Atrakcy jność seksualna stanowi główny warunek osiągnięcia sukcesu na polu mi łości, stąd ci, którzy na seksualnym polu walki ponoszą porażkę, nie mają s zans na satysfakcjonujące życie uczuciowe. W konsekwencji niezaspokojon e prag- nienie bliskości i miłości powoduje poczucie klęski, cierpienia i niesprawie- dliwości, przeradzające się w depresje, załamania nerwowe i cho roby psy- chiczne 39. Houellebecq wielokrotnie kreu je n a kartach swych powieści 33 H OUELLEBECQ 2006, 397. Wprost do teorii miło ści Platona odnosi się Houelle becq w Uleg- ł o ś ci (H OUELLEBECQ 2015a, 178). 34 „Dla Esther, jak dla wszystkich młodych dziewczyn z jej pokole nia, seks był tylko prz y- j e m n ą r o z r y w k ą, g r ą u w o d z e n i a i e r o t y z m u, k t ó r a n i e n i o s ł a z e s obą żadnego zaangażowania emocjonalnego, bez wątpienia miłość, podobnie jak litość u Niet zschego, była jedynie fikcją wymyśloną przez słaby ch, by obwinić silnych i wyty czyć granice ich naturalnej wolności i okrucieństwu”. H OUELLEBECQ 2006, 321. 35 Houellebecq (2005, 122) pisze: „Miłość jako […] zdolność do re dukcji ogółu płci prze- ciwnej do jednej kochanej istot y, rzadko jest w stanie przetrzy mać rok seksualny ch przygód, nigdy nie przetrwa dwóch”. W Cz ą stkach elementarnych pojawia się jednak postać Annabelle, która „dzięki swojej urodzie znalazła się w samym centrum rewol ucji oby czajowej”, a zarazem potrafi nawiązać głęboką więź z jednym z bohaterów (H OUELLEBECQ 2003, 2 72). 36 H OUELLEBECQ 2006, 397. Zob. również H OUELLEBECQ 2004a, 246. 37 H OUELLEBECQ 2004b, 297. 38 H OUELLEBECQ 2003, 181. 39 Przebywający w szpitalu psychiatrycznym bohater Poszerzenia pola walki wyznaje: „po- woli zaczynałem rozumieć, że wszyscy ci ludzie — mężczyźni czy kobiety — nie byli wcale obłąkani; brakowało im po prostu miłości. Ich gesty, ich zachow ania, ich twarze zdradzały rozdzierające pragnienie kont aktu fizycznego i pieszczot; ale t o, oczywiście, nie było możliwe”. H OUELLEBECQ 2005, 161. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 211 sylwetki bohat erów niekochanych i n iemających szans na miłość, a przez to głęboko nieszczęśliwych i sugeru je, że są oni ofiarami rewolucj i seksualnej 40. Innym przejawem kultu ciała jest podejście do procesu starzenia, który eliminuje jednostki z seksualnego pola walki. Jest on na tyle d ramatyczny, że zdaniem Houellebecqa zastąp ił poniekąd poczucie śmierci 41. Dlatego bohaterowie jego powieści próbują za wszelką cenę zachować młod ość, z czego wynika ich obsesja „na punkcie zdrowia i higieny” 42. Niekiedy wy- siłki te przyjmują formy wręcz karykaturalne, wszystkie są nato miast jedna- kowo skazane na porażkę, po której „nie zostaje nic poza gorycz ą i nie- smakiem, chorobą i oczekiwaniem na śmierć” 43. Równie mocno, co porewolucyjną seksualność, Houellebecq atakuje kon- sumpcjonizm. „Jeśli chodzi o konsumpcję, wy ższość XX stulecia b yła nie do podważenia: nic, w żadnej cywilizacji, w żadnej innej epoce nie mogło się równać z jaskrawą doskonałością współczesnego centrum handloweg o funk- cjonującego pełną parą” 44. To właśnie dzięki takim miejscom typowi mie- szkańcy Europy „spędzają cudown e popołudnia, zasadniczo poświęc on e kon - sumpcji i tym samym przy czyniające się do utwierdzenia ich w istnieniu” 45. Houellebecq traktuje zatem konsumpcję jako zastępnik dla wszech obecnego nihilizmu i wyznacznik sensu życ ia. Człowiek może zostać opisan y na pod- stawie swoich rocznych dochodów, które przekładają się na dobra, jakie może naby ć, ich zaś ceny wskazują „jak intensywnego szczęścia m amy pra- wo się spodziewać” 46. Opisane powyżej procesy, charakte rystyczne dla współczesnych sp ołe- czeństw, są skutkiem głębokiej erozji nie tylko sensowności lud zkiego życia, 40 Przy kładem takie j postaci jest Tisserand, „tak brzydki, że jeg o wygląd odstręcza kobiety” (H OUELLEBECQ 2005, 60) czy szkolna koleżanka bohatera Poszerzenia pola walki — Brigitte Bardot, której „porównanie do loc hy narzucało się samo w sposób nie uchronny” (H OUELLEBECQ 2005, 95). 41 H OUELLEBECQ 2003, 135. 42 H OUELLEBECQ 2004b, 246. 43 H OUELLEBECQ 2005, 123. również Houellebecq 2003, s. 326. 44 H OUELLEBECQ 2006, 26. 45 H OUELLEBECQ 2005, 76. Znamienna jest scena, w której bohater Poszerzenia pola walki przeglądający katalog natr afia na typowo marketingowy opis prze dstawiający współczesnego człowieka jako oczekującego ciąg łego luksusu i „szatańskiej zab awy”. H OUELLEBECQ 2005, 134. Warto również ponownie zacytować Schelera (1994, 95): „nowy typ człowieka nie obawia się już śmierci, tak jak człowiek antyczny się jej obawiał; jego bezgra niczny popęd do pracy i nabywania stawia go poza wszelką kontemplacją i pozbawia wszelkiej rozkos zy płynącej z obcowania z Bogiem i świat em, a także w ca łkiem szczególny sposób narkoty zuje go względem myśli o śmierci”. 46 H OUELLEBECQ 2004b, 19. JACEK JAROCKI 212 ale również zaniku systemów etycznych. Umowność warstwy normaty wnej skazuje n a arbitralność rozstrzygnięć moralnych. Wynikające stą d problemy stają się szczególnie palące w przypadku konfliktów, które doty czą czło- wieka. Stąd też Houellebecq poświęca stosunkowo dużo uwagi aborcji oraz eutanazji 47. O tej ostatniej pisze: „staruchy są pod k ażdym względem trak- towane jako odpady, którym przyzna je się co najwyżej marne prze życie, warunkowe i coraz ściślej ograniczane” 48. A ponieważ „każda cywilizacja może by ć sądzona ze względu na los, jaki rezerwuje dla najsłabs zych, dla tych, którzy nie są już ani produktywni, ani godni pożądania” 49, stanowi to kolejny gorzki komentarz do świata zdominowanego wizją czysto m ateria- listyczną. Houellebecq zdaje się zarazem twierdzić, że tam, gdz ie pojawia się problem śmierci, z k onieczności musi pojawiać się również p erspektywa religijna 50. A jako że ta jest przez obecny paradygmat wykluczana, spo- łeczeństwo popada w wewnętrzny konflikt. Jeżeli jednak Houellebecq trafnie charaktery zuje kondycję społe czeństwa schyłku XX i początku XXI wieku, to jak to możliwe, że członkow ie tak wrogiej człowiekowi społeczności mogą w niej żyć? W odpowiedzi można odwołać się do panującego paradyg matu, ustanowionego przez nauk ową mutację metafizyczną. Houellebecq utrzymuje, że w epoce dominac ji scjen- tyzmu, materializmu i darwinizmu nie ma alternatywy, która pozw alałaby na wyjaśnienie ludzkiego życia w innych kategoriach. Oczywiście ta ka bez- osobowa wizja świata sprawia, że nawet zastosowanie mechanizmów obron- nych staje się niekiedy nieskuteczne i prowadzi do krótkich chw il uświado- mienia sobie dramatu egzystencji 51. Poczucie to jednak prawie nigdy nie jest stanie trwale przemienić życia. Inaczej jest z doświadczeniami, które — idąc za tradycją egzystencjalistyczną — można nazwać granicznymi i k tóre są w stanie skierować ku postawie a utentycznej, a więc egzystencja lnej 52. 47 H OUELLEBECQ 2005, 77. również H OUELLEBECQ 2010, 32 9–337. 48 H OUELLEBECQ 2006, 205. 49 Tamże, 203. 50 Sformułowanie tak ie pochodzi od W OLNIEWICZA 2003, 163. 51 H OUELLEBECQ 2005, 15. 52 „Większość ludzi nie zastanawia się nad tymi zagadnieniami, kt óre uważają za zby t filo- zof icz ne; za czy nają o n ich myś leć do pie ro, gd y st ają w oblic zu jakiejś tragedii: ciężkiej choroby, śmierci bliskiej osoby”. H OUELLEBECQ 2 015a, 240. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 213 4. POSTAWA EGZYSTENCJALNA Jednym z głównych celów powieści Houellebecqa jest pokazanie, w j a k i sposób i w jakich wymiarach „prymitywny scjentyzm, [który] stał się ideo- logią mas” 53, ma destrukcyjny wpływ na cywilizację. Istotniejsze wydaje się jednak zapro ponowanie podejścia alternatywnego względem wizji ś wiata zde- personalizowanego i czysto materia lnego, polegające na p róbie u względnien ia elementu subiektywnego: doświadczającej jednostki, która prowad zi refleksję z pierwszoosobowego punktu widzenia 54. W ten sposób za istotny składnik rzeczywistości uznane zost ają ludzkie pragnienia, potrzeby i pr zekonania. Jego uwzględnienie wprowadza jednak dwie radykalnie odmienne, a pr ze z to niedające się pogodzić wizje świata. Jako wyróżniony punkt w idzenia, subiektywny podmiot stanowi pers pektywę, z której ostateczność śmierci lub absurdalność świata — dwie konsek wencje podejścia estetycznego — oka- zują się niemożliwe do zaakceptowania 55. Z ujęciem tym zderza się nie- zaprzeczalny fakt istnienia obiektywnego świata, rządzonego pra wami fizyki i pozbawionego transcendentnego wymiaru — jego istnienie należy uw z g l ęd - nić wbrew emocjonalnym potrzebom człowieka. Houellebecq zwraca szcze- gólną u wagę na „przyrodniczą dokumentację” 56 twierdzeń filozoficznych, ta zaś jednoznacznie dowodzi, że świadomości nie da się ująć in abstracto, w oderwaniu od ciała, a przez to nie sposób odrzucić czysto mat eriali- stycznego rozumienia człowieka. Postawę egzystencjalną znamionuje rozdarcie pomiędzy tymi dwiem a perspektywami. Owo dramatyczne napięcie znajduje wyraz u wielu filo- zofów egzystencjalnych. Świetnie ujmuje je Thomas Ligotti, kied y pisze: „Oto sedno dramatu: świadomość zmusza nas do zajęcia tej paradoksaln ej pozycji, w której bezsensownie dążymy do tego, by być czymś innym niż je steśmy — kawałkami ciała doczepionymi do kruszejących kości” 57. Tropem tym idzie 53 M ICHALSKI 2004, 231. 54 N i e b e z p r z yc z y n y H o u e l l e b e c q ( 2 0 0 3, 3 1 3) c y t u j e P a s c a l a: „ K a r te zjusz. — Trzeba po- wiedzieć w ogóle: «To się dzie je przez kształt i ruch» — to bow iem jest prawda. Ale mówić przez jaki i chcieć składać machinę, to śmieszne… Jest to bowie m bezużyteczne, niepewne i przykre”. P ASCAL 2008, 61. W jednym z wywiadów Houellebecq rozwija tę myśl: „do póki będziemy się trzymać mechanisty cznej i indywidualistycznej wizj i świat a, umrzemy”. H OUEL - LEBECQ 2016, 55. 55 „Istoty ludzkie chcą żyć, a mimo to muszą umrzeć. Dlatego pier wszym naszym prag- nieniem jest nieśmiertelność”. H OUELLEBECQ 2016, 157. 56 H OUELLEBECQ 2005, 12. 57 L IGOTTI 2010, 18. również Z APFF E 2013, 7 oraz C IORAN 1995, 30. JACEK JAROCKI 214 również Houellebecq, który wprawdzie traktuje człowieka jako wy twór natury, ostatecznie ją jednak transcendujący 58. O w y m e l e m e n t e m p r z e k r a - czającym materialny świat jest właśnie (całkowicie realna, wbrew Sar- tre’owi 59) świadomość. Tym samym Houellebecq dociera do pesymistycznej wizji rzeczywistości, w której człowiek to zaledwie — jak pisał A r t u r Schopenhauer — ożywiona nicość, i w której „wszechświat oparty jest na separacji, cierpieniu i złu”, celem zaś pisarza jest „ten stan rzeczy opisać, może nawet przekroczyć” 60. Choć zatem przyjmujący postawę egzystencjalną bohaterowie powie ści Houellebecqa negują czysto materialistyczną wizję świata, muszą s i ę o n i mierzyć zarówno z ujęciem swego ciała jako zbioru materialnych cząstek, podlegających prawom starzenia się oraz rozpadu, jak i brakiem wyższego porządku, w którym życie nabierałob y innego sensu niż ten czyst o bio- logiczny. Oba te motywy — starości i śmierci oraz nihilizmu — r ozpatry- wane z egzystencjalnego punktu widzenia, stale powracają w powieściach Houellebecqa. Starość jest zazwyczaj rozumiana jako proces bolesny i nieunikn iony. Wielu bohaterów książek francuskiego pisarza ukazywanych jest w mo me n- cie, gdy przeżywają ostatnie chwile prawdziwego szczęścia, po k tórych zaznaniu stwierdzają — jak czyni to Daniel z Mo ż liwo ś ci wyspy — „zde- cydowanie wkroczyłem na ostatnią prostą” 61. Dlatego powielają oni za- chowania charakterystyczne dla przedstawicieli postawy estetycznej i starają się — choć bez przekonania — zachować atrakcyjność, by nie stać s i ę jednym ze starców, którymi gardzi społeczeństwo oparte na kulci e młodości i witalności. Podobnie rzecz się ma z biologiczną nieśmiertelno ścią. Śmierć jest dla Houellebecqa na jwiększym złem, dlatego eksploruje on r óżne możli- wości jej n aukowego (czy ogólnie: świeckiego) przekroczenia. Je dną z nich stanowi projekt opisany na kartach Mo ż liwo ś ci wyspy, w którym wirtualne kopie głównego bohatera mają by ć nim samym na mocy ciągłości pa mięci 62. Projekt jednak zawodzi — klony nie czują między sobą psychicznej więzi. Podobną wizję przedstawiają Cz ą stki elementarne, opisujące odkrycie metody nieskończonej replikacji komórek ciała. Houellebecq wie jednak, że choć 58 Zob. H OUELLEBECQ 2011, 286. 59 Houellebecq (2003, 73) wkła da w usta jednego z bohaterów stwie rdzenie „Chciałbym myśleć, że ego jest iluzją; co nie zmienia faktu, że jest iluzją bolesną…”. 60 H OUELLEBECQ 2016, 47. 61 H OUELLEBECQ 2006, 323. 62 Tamże, 23. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 215 tego typu odkrycia będą celem ludzkości, to są one — o ile uzna ć je za możliwe — kwestią odległej przyszłości. Być może właśnie z tego powodu bohaterowie powieści Houellebecq a, mimo że nie chcą umierać, nie widzą sposobu na uniknięcie śmier ci. To zaś prowadzi ich niekiedy do cynizmu. „ Nic po mnie nie zostanie i n ie za- sługuję, by coś zostało” — deklaruje Michel w Platformie 63. Pozbawiony złudzeń i nadziei, samotny, wspominający porażki i nieliczne su kcesy — ostatecznie akceptuje swój los, co nie oznacza jednak, że się n a niego godzi. Podobnie zdaje się twierdzić Houellebecq, który na potrzeby pow ieści Mapa i terytorium przedstawia samego siebie, a następnie opisuje dokonane na sobie morderstwo. Zanim jednak do niego dochodzi, przeprowadza swoisty bilans z ysków i strat: „przeżyłem chwile interesujące, ale zaws ze trudne, zaw sze na grani cy m ych si ł, nic nig dy nie zos tało m i daro wane, a teraz mam już tego dosyć, chciałbym ty lko, żeby wszystko zakończyło się bez nad- miernego cierpienia, bez ciężkiej choroby, bez kalectwa” 64. Choć jednostka ma potrzebę prowadzenia życia w szerszej perspek tywi e wartości, to nihilizm związany z obiektywną wizją świata sprawi a, że życie samo z siebie nie ma żad nego na drzędnego sensu. Bohaterowie ksi ążek Houel- lebecqa poszukują celu wartego realizacji, ale w oczekiwaniu na ń mija ich życie. Pojawia się również miejsce na metafizyczną nudę, którą Houellebecq wyraża aforystycznym stwierdzeniem: „w ży ciu może się zdarzyć w szystko, a zwłaszcza nic” 65. Ów stan wyczekiwania, początkowo niezauważalny, „wcześniej czy później przechodzi w odczucia dużo bardziej bole sne, w b ól rzeczywisty” 66. Zarazem daje on zwodnicze wrażenie nieśmiertelności 67. Nudne i mdłe życie bohaterów powieści Houellebecqa skontrastowa ne jest ze szczęściem, jakiego doznają, wchodząc w związki z kobie tami, które najczęściej również przejawiają postawę e gzystencjalną, dzięki czemu są w stanie stanowić paliatyw na wszechogarniającą pustkę. Myśl ta p o j a w i a się już w debiutanckiej powieści Houellebecqa. Czasami wystarczy postawić jakąś drugą istotę naprzeciw nich, p od warunkiem, że jest ona równie czysta i subtelna jak oni sami, by nieznośne wy łamanie przekształciło się w jasne, wytrwałe i nieustające dążenie ku t emu, co absolutnie 63 H OUELLEBECQ 2004b, 355. 64 H OUELLEBECQ 2011, 232. 65 H OUELLEBECQ 2004b, 211. 66 H OUELLEBECQ 2005, 53. 67 „ C z ł o w i e k m yś l i, w b r e w s a m e m u s o b i e, ż e w c z e ś n i e j c z y p ó ź n i e j coś się wydarzy. Po- ważny błąd. Życie może być doskonale krótkie i puste z arazem”. H OUELLEBECQ 2005, 52. JACEK JAROCKI 216 nieosiągalne. I tak oto, podczas gdy jedno lustro dzień po dniu odbija ten sam rozpaczliwy obraz, dwa równoległe lutra rzucają i tworzą klarow ną, gęstą sieć […], [która] istnieje poza cierpieniem tego świata 68. W ten sposób Houellebecq odwołuj e się do ideału miłości „odwzaj em- nionej, jedynej, która tak naprawdę jest coś warta, jedynej, kt óra może nas przenieść w inny porządek percep cji, gdzie rozszczepia się jedn ostkowość, kondycja świata jawi się jako odmieniona, a jego dalsze istnien ie jako uzasadnione” 69. Do takich „luster” zaliczyć można Christiane z Cz ą stek elementarnych oraz Valerié z Platformy 70. Związek z nimi jest dla głównych postaci tych powieści jakościową różnicą w sto sunku do relacji z innymi ludźmi. Dlaczego jednak Houellebecq pisze o dążeniu do tego, co „abso- lutnie nieosiągalne”? Powodem ponow nie jest śmierć, która — gdy dotyczy kogoś tak bliskiego — jest dramatem większym niż śmierć własna 71. Każdy bez mała bohater powieści Houellebecqa przeży wa taką stratę, za zwyczaj w chwili, gdy jego życie zaczyna nabierać sensu 72. S t ą d t y p o w e d l a n i c h poczucie zbliżającego się kresu, obecne nawet w chwilach najwię kszego szczęścia 73. Nie dziwi zatem, że postawę egzystencjalną cec huje skrajny pesy mizm. Wbrew jednak potocznem u rozu mieniu nie jest on nastawieniem do życia, lecz efektem rozpoznania, czym w istocie ono jest. Źródłem egzy stencjal- nego dramatu okazuje się istnienie świadomości, która, zaistnia wszy, nie 68 H OUELLEBECQ 2005, 158–159. W tym kontekście uwaga Serafinow icza (2009, 148), że „solipsyzm, ograniczenie świata tylko do siebie, przypisywanie znaczenia tylko sobie — jest aż nadto widoczne u wszystkich bohaterów fr ancuskiego powieściopis arza”, okazuje się fałszywa. 69 H OUELLEBECQ 2006, 164. 70 O tej ostatniej narrator mówi: „Teraz jestem pewien: Valérie b yła dla mnie rados nym wyjątkiem. Należała do t ych, którzy są zd olni poświęcić swe życ ie, by uczynić kogoś szczęś- liwym, wręcz uczynić z tego cel. To zjawisko jest tajemnicą. W nim kryje się szczęście, prostota, radość; ale wciąż nie wiem, jak ani dlacze go może powstać i trw ać”. H OUELLEBECQ 2004b, 354. 71 Tę postawę dobrze wyraż a Scherer (2011, 60): „Śm ierć drugiej o soby może nas tak dotknąć i nami wstrząsnąć, że jej konsekwencją będzie «tragedia dalszeg o życia». Pojawia się ona wtedy, gdy w przypadku śmier ci drugiego człowieka mówimy «jego śmierć jest moją śmiercią». Wy- korzystane przez Scherera cytaty pochodzą od Gabriela Marce la. 72 Najbardziej jaskrawym przypadkiem je st Michel, bohater Platformy, który, straciwszy Valérie, stwierdza: „właściwie nie zostało mi już wiele z życia; przeżyłem swoje w ciągu kilku miesięcy, dobre i to, nie wszystkim jest dane coś takie go”. H OUELLEBECQ 2004b, 345. 73 Michel i Annabelle z Cz ą stek elementarnych „we wszystkim dostrzegali zbliżający się koniec”. H OUELLEBECQ 2003, 276. Bruna w szczęśliwym z wiązku z Christiane również dr ęczyło „poczucie, że ma do czynienia z jakimś złym żartem, z jakąś ost atnią ponurą farsą, którą szykowało mu życie”. Tamże, 284. Daniel przewiduj e koniec związ ku i stwierdza: „poczułem, że to wszystko źle się skończy”. H OUELLEBECQ 2006, 316. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 217 może znieść myśli o swojej zagładzie. Houellebecq zawiera tę my śl impli- cite, kiedy stwierdza, że „człowiek nie jest stworzony, by akceptow ać śmierć: ani swoją, ani innych” 74. A ponieważ jest ona koniecznością, to — jak zauważa w innym miejscu — „człowiek naprawdę nie jest stwor zony do szczęścia” 75. Świadomość, która jest naczelnym źródłem cierpień, stanowi powracający motyw w pracach egzystencjalistów 76. Co jednak sympto- matyczne, wbrew tym ostatnim, d la Houellebecqa stanowi ona ciąg wr aż eń, z których każde mimo wszystko warte jest zaznania 77. W ty m kontekście pojawia się rów nież problem dobrowolnego odebr ania sobie życia, który dla niektórych egzystencjalistów ma charakte r naczelny 78. Dla Houellebecqa samobójstwo jest zazwyczaj efektem niemożności uci eczki przed własnym ciałem: jego szpetotą, starzeniem, niesprawnością, przy jednoczesnym braku nadz iei na poprawę losu 79. „Przyjdzie taki moment, gdy ilość fizycznych przyjemności, których można się jeszcze w życi u spo- dziewać stanie się mniejsza od ilości doznań bolesnych. […] To racjonalne rozpoznanie […] prowadzi nieuchronnie, gdy człowiek osiągnie pe wien wiek, do samobójstwa” 80. Houellebecq uważa jednak samobójstwo za nie- moralne, co podkreśla w wywiadach, powołując się na passus z Im manuela Kanta: „unicestwienie w swej osobie moralnego podmiotu zgotował oby za- gładę wszelkiej przynależnej jestestwu ludzkiemu etyczności” 81. Francuski pisarz dodaje: „jeśli pragniemy mieć jakieś praktyczne obowiązk i, powin- niśmy tak postępować, żeby szczęście innej istoty zależa ło od n aszego istnienia” 82. Być może dlatego równie często, co bohaterów, którzy odbieraj ą 74 H OUELLEBECQ 2003, 328–329. 75 H OUELLEBECQ 2004b, 164. 76 C IORAN 1996, 39; Z APFFE 2013, 7 nn. 77 Kiedy bohater Poszerzenia pola walki k r ą ż y w n o c y p o R o u e n z m y ś l ą, ż e m a z a w a ł, stwierdza: „od kilku lat, to prawda, miałem złą passę; ale to jeszcze nie powód, aby przerywa ć do ś wiadczenie ”. H OUELLEBECQ 2005, 80. 78 „Jest tylko jeden problem filozo ficzny prawdziwie poważny: sam obójstwo”. C AMUS 1971, 91. 79 Tak ginie Annick, „pierwsza miłość Bruna”, bohatera Cz ą stek elementarnych (H OUELLEBECQ 2003, 172) oraz jego druga partnerka, Christiane. Z powodu rak a życie odbiera sobie również Anna belle, partnerka Michela, brata Bruna. Ze wzg lędu na zawiedzio ną miłość samobójstwo popełnia Daniel z Mo ż liwo ś ci wyspy ( H OUELLEBECQ 2006, 405), z powodów religijnych zaś życie odbiera sobie również jego pierwsza miłoś ć, Isabelle (tamże, 354). Jeżeli chodzi o Map ę i tery torium, to z nie do końca jasnych powodów samobójstwo popełnia matka głównego bohatera, z p owodu starości zaś eutanazji poddaje się jego ojciec. 80 H OUELLEBECQ 2003, 286. 81 K ANT 2005, 295. 82 H OUELLEBECQ 2016, 48–49. JACEK JAROCKI 218 sobie życie, Houellebecq kreuje postaci heroicznie, stawiające czoła poczu- ciu beznadziei 83. Paradoksalnie, bez odpowiedzi poz ostaje pytanie, czy w ocenie H ouel- lebecqa postawa egzystencjalna jest bardziej wartościowa niż po stawa este- tyczna. Ta druga obarczona jest wp rawdzie takim samym pesymizme m, maskowanym jednak mechanizma mi obronnymi, nastawienie egzystenc jalne niesie natomi ast wyłąc znie cierp ienie, którego nie sposób wyeli minować. Prawdopodobnie sam pisarz uznałby to pytanie za źle postawione, odpo- wiadając, że cel jego powieści jest opisowy, nie zaś normatywny 84. Ów opis dotyczy pierwszoplanowo społeczeńst wa z przełomu XX i XXI wieku: pogrążonego w dekadencji i nihili zmie, wtórnie za ś żyjących w n im jednostek. Przedstawiciele postawy egzystencja lnej są w powieściach Houell ebecqa wizjonerami, którzy dzięki ost rości obserwacji krytykują współc zesną kulturę, choć zarazem nie potrafią od niej uciec. Mimo że postawa egzyst encjalna nie stanowi obiektywnej alternatywy dla postawy estetycznej, może ona jednak prowadzić do odkrycia potrzeby innych wartości. Dlatego jest on a w stanie — i to być może jej jedyna przewag a — skierować ku transcendencji. 5. TRANSCENDENCJA I ASCEZA Jeżeli naczelnym pragnieniem egzy stencjalisty jest wizja przekroczenia przygodności oraz osadzenia w szerszym porządku świata, wymagan ia te spełniałaby wiara religijna. Houellebecq jednak, jako przedstaw iciel kultury, która antropologii ciała i duszy przeciwstawiła antropologię sa mego ciała, pozbawiony jest tej szansy. Dla przeciętnego człowieka zachodni ego świata prawdziwa religia jest rzeczą niedostępną. Z drugiej strony jes t ona spo- łecznie konieczna, jej zaś brak stanowi kolejne źródło współcze snego nihi- lizmu 85. Religia nie interesuje Houellebecqa jako zbiór prawd, lecz co n aj - wyżej jako doniosłe zjawisko społeczne, on sam pozostaje zaś ni ewierzą- cym, a zarazem ostro krytykuje wojujących ateistów 86. „Wydaje mi si ę mało 83 Por. H OUELLEBECQ 2005, s. 134. 84 „Pokazuję światu lustro, w którym t enże zby t pięknie nie wygląda”. H OUELLEBECQ i L ÉVI 2008, 304–305). 85 Jak zauważa Houellebecq (2003, 91) niegdyś ostateczny sens życ ia ludzkiego „tworzyło oczekiwanie na Królestwo Niebieskie; dzisiaj tworzy go oczekiwa nie na śmierć”. 86 W ostatnim czasie Houellebecq najwyraźniej porzucił ateizm. St wierdza on na przykład (2015b, 67): „Mój ateizm nie przetrwał serii zgonów, których do świadczyłem. Okazało się to dla mnie nie do zniesienia”. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 219 prawdopodobne, aby jakaś cy wilizacja mogła przetrwać bez żadnej religii” — zauważa Houellebecq 87. Problem w tym, że „żadna z aktualnych religii nie odpowiada naszemu stanowi świadomości” 88. Dlatego też Francuz poszukuje alternatywy dla wiary religijnej. Jedną z możliwości jest postawa ascetyczna, charakteryzowana wyrzecze niem się własnej subiektywności i podporządkowaniem życia wy ższemu porzą dkowi. Choć sam powieściopisarz nie rozwija tej idei, postawę tę przej awia co najmniej dwoje głównych bohaterów jego książek. Obojgu udaje si ę odna- leźć sferę wartości — w jednym przypadku jest to nauka, a w dru gim sztuka. Przedstawicielem nauki, oddanym próbie fizycznego opisu świata, jest biolog Michel Dzierżyński, bohater Cz ą stek elementarnych, którego pozna- jemy w chwili, gdy kończy pracę w instytucie badawczym. Jego na stępnym celem staje się wyrwanie człowieka z okowów n atury: zapewnienie m u nieśmiertelności i wyeliminowanie destrukcyjnego uczucia pożąda nia. Aby go osiągnąć, żyje jak asc eta — praktycznie nie je, tygodniami n ie wychodzi z łóżka i prowadzi „czysto intelektualną egzystencję” 89. Znamienna j est uwaga jego brata, który takie postępowanie ocenia jako nieludzk ie 90. Ponad- to, kiedy w jednym ze snów Michel staje przed wy borem: „byt i roz- dzielenie” oraz „niebyt i zniknięcie jednostki”, bez wahania kieruje się ku drugiej sferze 91. Ostatecznie Michel wypełnia swoją misję — jego odkrycia umożliwiają osiągnięcie nieśmiertelności i bezpłciową repli kacj ę. On sam może dzięki temu pokonać egzystencjalne lęki. „ «Nie ma wiecznej c i s z y tych nieskończonych przestrzeni, bo właściwie nie ma ani ciszy, a n i p r z e - strzeni, ani pustki» 92 ” — słowa te sytuują go w opozycji do pełnego dra- matyzmu podejścia Pascala 93. Doprowadziwszy swoje badania do końca, popełnia samobójstwo. Jego egzystencję Houellebecq podsumowuje następu- jąco: „po zakończeniu swych prac, czując brak związku z czymkol wiek, co ludzkie, wybrał śmierć” 94. 87 H OUUELLEBECQ 2004a, 258. również H OUELLEBECQ i L ÉVI 2008, 155. 88 H OUUELLEBECQ 2004a, 258. Ciekawym komentar zem są tu słowa Houellebecqa (201 6, 132): „Między mechanistycznym redukcjonizmem a bzdurami typu Ne w Age nie ma już niczego. Po prostu niczego. Przeraźliwa ni cość intelektualna, totalna pu stynia”. 89 H OUELLEBECQ 2003, 133. 90 Tamże, 206. 91 Tamże, 272. 92 Tamże, 356. 93 Por. P ASCAL 2008, 119. 94 H OUELLEBECQ 2003, 352. JACEK JAROCKI 220 Przykładem artysty jest natomiast Jed, główna postać Mapy i terytorium. Jego twórczość zamyka się w trzech kolejnych fazach: fotografii, malarstwa oraz eksperymentalnych sztuk wizu alnych. Artysta żyje jak ascet a, opis jego egzystencji ogranicza się do kilk u podstawowych faktów; ostatni e dwa- dzieścia lat spędza nie malże w całkowitej izolacji. Swoje postę powanie tłu- maczy on tym, że „bycie artystą to przede wszystkim podporządko wanie […] przekazom, które narzucają się w sposób władczy i kategoryc zny, p rzed którymi nie sposób się uchy lić, nie tracąc reszt ek uczciwości i szacunku do samego sieb ie” 95. To właśnie bezinteresowne podporządkowane sztuce sta- nowi naczelną zasadę, w obliczu której nieważne stają się inne uczucia, n a przykład sam otność, będąca — zdaniem Jeda — „konieczną i wzboga ca- jącą” 96. Jed jasno wyraża swoją uległość względem sztuki, kiedy deklar uje: „Pragnę dawać świade ctwo światu… Po prostu dawać świadectwo świ atu” 97. Owo świadectwo dotyczy losu człowieka — w ostatniej fazie życia t wo rz y on figurki ludzi, a następnie pozwala na ich dekompozycję w naturalnych warunkach. Dokumentuje ty m samym proces, w którym „rozkładają s ię i rozpadają na kawałki, stając się na ostatnich filmach wideo s ymbolem unicestwienia gatunku ludzkiego” 98. W obu tych przypadkach podejście ascety czne polega na uczynieni u z własnego życia narzędzia w rękach idei. W ocenie Houellebecqa taką samą rolę odgrywa religia 99. Jeżeli podejście egzystencjalne polega na dostrze- żeniu problemu egzystencji, to podejście ascetyczne stanowi pra ktyczną na nie odpowiedź, w którym pytanie to traci sens. Sam Houellebecq daleki jest jednak od reprezentowania tego ascetycznego ideału. Być może je go funkcja ma charakter ściśle regulatywny, stanowiąc próbę wypracowania n orma- tywności w społeczeństwie, w którym panuje „obojętność i nicość ” 100. Wąt- pliwe jest jednak, by owa postawa mogła zastąpić podejście reli gijne, z cze- go zresztą Houellebecq zdaje sobie sprawę. 95 H OUELLEBECQ 2011, 94. 96 Tamże, 356. 97 Tamże, 375. 98 Tamże, 382. 99 „Jedynie religia jest w stanie stworzyć totalną relację między jednostkami”. H OUELLEBECQ 2015a, 262. 100 H OUELLEBECQ 2005, 47. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 221 6. ZAKOŃCZENIE W artykule tym star ałem się dowieść, że myśl wyrażona w powieśc iach Michela Houellebecqa oraz filozofia egzystencjalna mają zarówno t e n s a m przedmiot, czyli problem egzystencji, jak i cel, którym jest od powiedź na pytanie, jak żyć w wewnętrznie skonfliktowanym obrazie świata. Jeżeli moja interpretacja jest trafna, Houellebecqa nazwać można jednym z o statnich przedstawicieli tradycji egzystencjalizmu. Dyskusyjne jest, czy sam autor zgodziłby się z tą interpretacj ą; on sam woli nazywać swoje poglądy kla- sycznym pozytywizmem, utrzymanym w duchu Auguste’a Comte’a 101. Istot- nie: stosowany przezeń obiektywny opis świata ma charakter pozy tywi- styczny, integralnym jed nak składnikiem jego utworów jest równi eż e mocjo- nalna niezgoda na ten stan rzeczy, obca duchowi fi lozofii pozyt ywistycznej 102. Choć Houellebecq podejmuje tematy naczelne dla filozofii Blaise ’a Pas- cala, Arthura Schopenhauera, Sørena Kierkegaarda, Emila Ciorana, Alberta Camusa, a także — czę ściowo przynajmniej — Martina Heid eggera, to jed- nak myśl najważniejszego być może egzystencjalisty, czyli J ean- Paul Sar- tre’a, stoi w opozycji do rozważań Houellebecqa. Nie ma tu miej sca, by szczegółowo rozważać różnice, dość jednak powiedzieć, że Houell ebecq odrzuca dwie naczelne tezy Sartre’a: o nieograniczonej ludzkiej wolności oraz o skrajnym indywidualizm ie. Ten drugi p unkt jest symptomat yczny: tam, gdzie Sartre widzi w Innym piekło, Houellebecq dopatruje s ię wyma- gającej opieki istoty, której wzajemność polega na uśmierzaniu bólu istnie- nia. Nie bez znaczenia jest również fakt, że Sartre stał się tw arzą obycza- jowej rewolty zapoczątkowanej w maju 1968 r., która — zdaniem H ouel- lebecqa — ma katastrofalne skutki, trwające do dziś 103. 101 H OUELLEBECQ i L ÉVI 2008, 182 nn. 102 Houellebecq (2008b, 9; cyt. za: W ASILEWSKI 2012, 140) w jednym z poetyckich esejów pisze: „Świat jest rozwini ętym c ierpieniem. U jego początku zna jduje się węzeł cierpienia. Cała egzystencja jest ekspansją, zmiażdżeniem. Wszystkie rzeczy cier pią, dopóki są. Nicość wibruje bólem, aż dojdzie do bytu: w nędzny m parkosyzmie”. W innym mie j scu zauważa: „być może nadejdzie taki czas, kiedy ja sam og łoszę swoje pożegnanie z ro zumem. […] [T]rudno mi się obyć bez pewnej mistyki”. H OUELLEBECQ i L ÉVI 2008, 280. 103 Houellebecq (2016, 198–199) pisze: „W płaszczyźnie literackiej i intelektualnej upadek jest niemal niewiarygodny, zwłaszcza od tysiąc dzie więćset czte rdziestego piątego, a bilans wr ęcz wpr awi ają cy w os łup ien ie; wys tar czy sob ie p rzy po mni eć z at rważającą niewiedzę jakiegoś Sartre’a czy innej de Beauvoir, którzy jakoby należeli do grona filozofów. […] aby zmierzyć stopień ogłupienia, do jakiego doprowadziło nas pojęcie polityc znego zaangażowania, i zdziwić się, że nadal ktokolwiek moż e brać intelektualistów na serio”. JACEK JAROCKI 222 Nie zmienia to faktu, że zarysowana wyżej interpretacja filozof ii Houel- lebecqa jest spójną propozycją, która pozwala na nowo odczytywać jego twórczość. W tym świetle powieści Francuza można rozu mieć jako próbę uwzględnienia realności osoby w zdepersonalizowanym opisie świa ta, ugrun- towywanym przez nauki szczegółowe. W rezultacie nie tylko zadaj e on egzystencjalne pytania, ale również odpowiada na nie podobnie, jak więk- szość przedstawicieli tej tradycji. To zaś pozwala uznać go za być może jedynego wpływowego egzystencjalistę końca XX i początku XXI wi eku. BIBLIOGRAFIA A HO, Kevin. 2014. Existentiali sm: An Introduction. Cambridge: Polity Press. B IELIK -R OBSON, Agata. 2008. „Houellebecq, a l bo skarga seksualnego proletariu sza”. W: TAŻ. Ro- mantyzm, niedoko ń czony projekt. Eseje, 195–204. Kraków: Universitas. C AMUS, Albert; 1971. „Mit Syzyfa”. w: TENŻE. Eseje. Tłum. Joanna Guze, 189–209. Warszawa: Państwowy Ins tytut Wydawn iczy. C ATALUCCIO, Francesco, i Jerzy I LLG (red. 1991. Gombrowicz filozof. Katarzyna Bielas, Bogdan Baran, Maciej Broński, Wi ktoria Krzemień. Kraków: Znak. C IORAN, Emil. 1995. Z ł y demiurg. Ireneusz Kania. Kraków: Oficyna Literacka. 1996. O niedogodn o ś ci narodzin. Ireneu sz Kania. Kraków: Oficyna Lite- racka. C OTTINGHAM, John. Philosophy of Religion: Towards a More Humane Approach. Cam- bridge: Cambridge University Press. D EMONPION, Den is. 2 009. Mi chel Houellebecq. Magdalena Kowal ska i Anastazja Dwulit. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy. H OUELLEBECQ, Michel. 2003. Cz ą stki elementarne. Agnieszka Daniłowicz-Grudzińska. War- szawa: W. A. B. H OUELLEBECQ, Mi chel. 2004a. „Opisać chaos. Rozmowa z Michelem Houellebec qu iem”. Julian Kutyła. Krytyka Polityczna nr 6: 256–258. 2004b. Platforma. Agnieszka Daniłowi cz-Grudzińska. Warszawa: WAB. 2005. Poszerzenie pola walki. Ewa Wieleżyńska. Warszawa: W. 2006. Mo ż liwo ść wyspy. Warsza wa: W. 2008a. „Jestem zwolennikiem rozkoszy dla wszystkich ( wywiad z Miche- lem Houellebecqiem)”. Dziennik nr 138 (14. 06. 2008): 12–14. 2008b. Rester Vivant et Au tres Textes. Paris: Editions 84. 2011. Mapa i terytorium. Beata Geppert. 2015a. Uleg ł o ść. 2015b. „Wyglądam na Kasandrę? (wywiad z Michelem Houe llebecqiem)”. Forum nr 2 (2531): 66–69. 2016. Interwencje 2. Kraków: Wydawnictwo Lite- rackie. H OUELLEBECQ, Michel, i Bernard-Henri L EVI. Wrogowie publiczni. Marek J. Mosa- kowski. Warszawa: W ydawnictwo Krytyk i Politycznej. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? 223 K ACZOROWSKI, Aleksander. „Parodia Casanovy ”. Polityka nr 35 (2519): 66–67. K ANT, Immanuel. Metafizyka moralno ś ci. Ewa Nowak. Warszawa: PWN. L IGOTTI, Thomas. 2010. The Conspiracy Against the Human Race. New York: Hi ppocampus Press. M ACQUARRIE, John. 1971. Existentialism. Harmondsworth: Penguin Books. M ICHALSKI, Cezary. 2004. „Rewolta nieudacznika w świecie zadek retowanego happy endu”. Kry- tyka Polityczna 6: 228–239. N AGEL, Thomas. „Secular Philoso phy an d the Religi ous Temperame nt”. w: TENŻE, Secular Philosophy and the Religious Temperament. Essays 2002–2008, 3–17. Oxford: Oxford Uni- versity Press. P ASCAL, Blaise. My ś li. Tadeusz Boy-Żeleński. Warszawa: Hachette. P IETRZAK, Wit. 2012. „Negatywna różnica Michela Houellebecqa”. Fragile nr 3 (17): 23–27. S ARTRE, Jean- Paul. 1998. Egzystencjalizm jest humanizmem. Tł um. Krysty na Szeżyń ska-Maćko- wiak i Janusz Krajewski. Warszawa: Muza. S CHELER, Max. 1994. „Śmierć i dalsze życie”. W: TENŻE. Cierpienie, ś mier ć i dalsze ż ycie. Pisma wybrane. Adam Węg rzecki, 67–130. War szawa: PWN. S CHERER, Georg. Filozofia ś mierci. Od Anaksymandra do Adorno. Wiesław Szy- mona. Kraków: WAM. S ERAFINOWICZ, Rafał. 2009. „Michel Houellebec q, czyli nihilistyczny apologe ta chrześcijaństwa”. Fronda nr 50: 144–155. W ASILEWSKI, Andrzej. „Świat jest cierpieniem. Poezja Houellebecqa”. eleWator n r 2: 137–144. W OLNIEWICZ, Bogusław. „ O tzw. Bioetyce”. Filozofia i warto ś ci III, 149–164. Warszawa: WFiS UW. Z APFFE, Peter. 2013. „Ostatni Mesjasz ”. Andrzej Konrad Trzeciak. Analiza i Egzystencja 21 (1): 5–19. MICHEL HOUELLEBECQ — OSTATNI EGZYSTENCJALISTA? Streszczenie Michel Houellebecq to pisarz francuski, autor sześciu powieści, a także poeta, reżyser oraz muzyk. Jego literaturę najczęściej tra ktuje się jako bezkomprom isową krytykę współczesnego społeczeństwa, zwłaszcza takich z jawisk, jak konsumpcjonizm czy seksualizacj a kultury. W ni- niejszym artykule zamierzam wykazać, że powie ści Houellebecqa w s pó ł dz i e l ą m y śl, k t ó r a je s t charakterystyczna dla filozofii egzystencjalnej. Opierając się nie tylko na epice, ale również na poezji, esejach i wywiadach Houellebecqa, staram się dowieść, ż e rozważany przezeń problem — tzw. problem egzystencji — dotyczy relacji między subiektywną j ednostką a obiektywną, rozu- mianą w kat egoriach naukowych r zeczywistością, bohaterowie jego powieści natomiast to przed- stawiciele możliwych odpowiedzi na pojawiające s ię tu napięcie. Je ż e l i u zn ać, ż e ó w pr ob le m stanowi kluczową cechę e gzystencjalizmu, a — ja k staram się wyk a z ać — t a k w ła ś ni e j e st, t o zasadne staje się nazwanie Houe llebecqa prawdopodobnie ostatnim w p ł y w o w y m p r z e d s t a w i - cielem tego nurtu. JACEK JAROCKI 224 MICHEL HOUELLEBECQ — THE LAST EXIS TENTIALIST? Summary The French writer Michel Houellebecq is the author of six novel s, and is also a poet, a director, and a musician. His literature is usually thought to be a fierc e crit ique of contemporary society, especially of phenomena like consumerism a nd the sexualiz ation of culture. In this article, I shall argue that Houellebec q’s novels share a thought that is also th e basic idea of existentialism. Quoting not only Houellebecq’s novels, but also poems, essays a nd interviews, I will try to show that the problem he considers— which I call “the existence probl em” — concerns the relation between a subjective individual and objective reality, describe d in terms of the natural sciences. By contrast, t he main ch aracters of h is novels are representati ves of different answers to that problem. If the problem does play a crucial role in existential ism — and, as I arg ue, this is the case — then it is legitimate to call Houellebecq probably the las t of the influential ex istentialists. Słowa kluczowe: Michel Houellebecq; egzystencjalizm; filozofia literatury; proz a francuska; pesymizm. Key words: Michel Houellebecq; existentialism; philosophy of literature; Fr ench novel; pesi- mism. Information about Author: J ACEK J AROCKI, MA — PhD student at the Department of the History of Modern and Contemporary Philosophy at the Fa culty of Philoso phy of the John Paul II Catholic Univers ity of Lublin; address for correspondence: Al. Racławickie 14, 20–950 Lublin; e-mail: ResearchGate has not been able to resolve any citations for this publication. CATALUCCIO, Francesco, i Jerzy ILLG (red. Katarzyna Bielas, Bogdan Baran, Maciej Broński, Wiktoria Krzemień. Opisać chaos. Rozmowa z Michelem Houellebecquiem HOUELLEBECQ, Michel. "Opisać chaos. Rozmowa z Michelem Houellebecquiem". Tłum. Julian Kutyła. Krytyka Polityczna nr 6: 256-258. Rewolta nieudacznika w świecie zadekretowanego happy endu MICHALSKI, Cezary. "Rewolta nieudacznika w świecie zadekretowanego happy endu". Krytyka Polityczna 6: 228-239. Negatywna różnica Michela Houellebecqa PIETRZAK, Wit. "Negatywna różnica Michela Houellebecqa". Fragile nr 3 (17): 23-27. Filozofia śmierci. Od Anaksymandra do Adorno SCHERER, Georg. Wiesław Szymona. Michel Houellebecq, czyli nihilistyczny apologeta chrześcijaństwa SERAFINOWICZ, Rafał. "Michel Houellebecq, czyli nihilistyczny apologeta chrześcijaństwa". Fronda nr 50: 144-155. Ostatni Mesjasz". Andrzej Konrad Trzeciak ZAPFFE, Peter. "Ostatni Mesjasz". Analiza i Egzystencja 21 (1): 5-19. Wyglądam na Kasandrę? (wywiad z Michelem Houellebecqiem HOUELLEBECQ, Michel. "Wyglądam na Kasandrę? (wywiad z Michelem Houellebecqiem)". Forum nr 2 (2531): 66-69. Michel Houellebecq Levi Bernard-Henri HOUELLEBECQ, Michel, i Bernard-Henri LEVI. Mosakowski. Warszawa: Wydawnictwo Krytyki Politycznej.

Tytuł oryginału The Burnt Orange Heresy Reżyser Giuseppe Capotondi Gatunek thriller Obsada Claes Bang, Elizabeth Debicki, Donald Sutherland więcej Produkcja USA (2019) Premiery Dystrybucja Kino - Best Film 0, 0 Oceń Głosy 0 O filmie Charyzmatyczny i uwodzicielski krytyk sztuki James Figueras (Claes Bang) nawiązuje gorący romans z piękną i tajemniczą Berenice Hollis (Elizabeth Debicki). Kochankowie udają się do włoskiej posiadłości wpływowego kolekcjonera sztuki Cassidy’ego (Mick Jagger). Ich gospodarz chce, aby James ukradł arcydzieło uznanego malarza Debneya (Donald Sutherland). Chorobliwie ambitny James zgadza się, gdyż zrobi dosłownie wszystko, by pomóc swojej karierze.

And again a trailer who tells the complete story in 2:43. The opposite of rock n' roll, which used to be defined by the Stones. Average Ratings=6, 2 of 10 Country=UK The Burnt Orange Heresy is a movie starring Elizabeth Debicki, Claes Bang, and Donald Sutherland. Hired to steal a rare painting from one of most enigmatic painters of all time, an ambitious art dealer becomes consumed by his own writed by=Charles Willeford runtime=99min Thriller Una obra maestra el coyote y su banda. - Ja - Tak, ty - Ja pierdole. Rozwaliło mnie to XD. La obra maestra frank t. La obra maestra desconocida. Ja się pytam dlaczego tak mało wyświetleń jak to taki sztosss🔥🔥🔥🔥🔥. La obra maestra francine rivers pdf. La obra maestra desconocida pdf. Kuzma! Daniel to moje Bolero Rodeo. Z SpikeGrandu ma co pięknie strzelasz literami sylabami i slowami a przyt trafnie icelnie jak Wilhemm Tell. 2:40 - ulala, mocno przyjebał;O to chyba było zderzenie z 50 km/h z kimś kto ma 0km/h;O. Od roku nieprzerwanie mam zaburzenie derealizacji. Nawet sekundy nie daje mi wytchnienia. Ten tekst jakoś mnie podbudowuje. Mam właśnie ochotę tak jak ty -rozerwać tą kurwę w strzępy. Oscyluję między dwoma światami... i czasami wydaje mi się, że już jej dłuzej nie zniosę. Tym bardziej, że jestem z tym absolutnie sama. Gdzie jest HIGHWAY TO THE DANGER ZONE. Una obra maestría. Ja zawsze kocham tą piosenkę🍆O: 💗💗💗💗💗Patryka też💞💞💞. 3:50 czy w niego radiowuz pizgnoł? Xd i kto mandat dostanie haha. Kto ogląda więcej niż raz. Jestem w szoku. całkowity rozpier* l. Wokal światowy, bo to nasza EDI @Edyta GórniakMusic <3 Kto się ze mną zgadza daje google+1:D. 🍀☔🌈🌞🍂🌻🌾🍁🍃💓, ҉, 🎼😘. Cudowna. Bo ty jesteś zajebista to sprawa jest oczywista:D Umiesz kręcić pupą óbiektem porządania własnie stałaś śię:D. Przepięknie Anetko, pozdrawiam cieplutko. Una obra maestra 2014. Una obra maestro. 1:43 R. I. P ludzie w słuchawkach. O matko To jest ZAJEBISTEEE. Report Notification of Copyright Breach If you are the copyright holder or agent in charge of this and believe that any content on the Freepik site inflicts copyright of your work, you may submit a notification to the DMCA to notify of resources which may pose an infringement of the relevant licenses DMCA Notices Report download problem Select the kind of error you found Congrats! You’re now a Premium member at Freepik. You may now use all our resources without attribution and you’ll also be able to download the resources marked with the Premium badge. License summary Our License Allows you to use the content For commercial and personal projects On digital or printed media For an unlimited number of times and perpetually From anywhere in the world To make modifications and derived works * This text is a summary for information only. It does not constitute any contractual obligations. For more information, please read our Terms of Use before using the content. Una obra mestras. Powiem krotko. Q. byla moc i jest CIARKI. PIERWSZY TOP OGLADALEM Z OK. 120 RAZY I DZIS ZNOW SOBIW OBEJRZE. Wyidziałam ten film, był pięknu. Soy una obra maestra pista comprar. 4:02 XD. Una obra maestra pelicula. Ale ona była ładna. Una obra maestra. To jest bardzo wyraźne. Świetny wokal, klip, gratulacje. Eres una obra maestra clip. 2:25 ciekawe czy sygnalizował skręt w lewo Te 92 łapki w dół hmmm oj hejterzy gowno na muzyce się znacie 😀😂😂😂😂😂😂😂. Una obra maestra tabernaculo de adoracion. Una obra maestra que. Una obra maestra romeo. Za każdym razem płacze. Kto w 2020? ♥️. Una obra maestra cartelera. Piękne, miłe, ciepłe, nasze POLSKIE! po 20 latach od powstania tego teledysku wracam słuchając go do lat młodości i tego co lata 90-te dobrego w sobie miały i jaki to urodzaj dało w temacie muzyki i miłości, dzisiaj jako dojrzały mężczyzna szczególnie cieszę się, że dojrzewałem przy takiej naprawdę dobrej muzyce utwór pyszny jak świeża truskawka w świeżym miodzie. 1:42 wyprzedzanie podwójna ciągła i podporządkowane obok w które lub z których może zawsze coś wyjechać. 2:02 ciężarówka bez kierunku wjeb... ła się w zakręt 2:15 dzik bez odblasków, jeszcze środkiem drogi. Una obra muestra. I myk na playlistę do samochodu. Na koncu to zwykłe buractwo. po jednej i drugiej stronie. Soy una obra maestra. Eres una obra maestra. Rated 3. 6 /5 based on 153 customer reviews.

The Burnt Orange Heresy downloads.
I love rose bryne. she is amazing at comedy. and freakin hot as well.
Boring.

 

What a TEASE ! PLUS THE GREAT DONALD SUTHERLAND... I HOPE ITS ACCESSABLE POST UPDATES ON SHOWING RIGHT HERE? PLUS TWITTER.

1. The Burnt Orange Heresy Watch mkv
2. xulilla.blogia.com/2020/031302-the-burnt-orange-heresy-free-stream-torrent-hd-1080p-no-registration-amazon.php
3. gumroad.com/l/putlocker9-free-the-burnt-orange-heresy
4. https://www.bitchute.com/video/h0EFtUkgicI3/
5. https://www.bitchute.com/video/ug2029ugQlwb/
6. https://tomoroishi.storeinfo.jp/posts/7908874
7. https://ponshisei.storeinfo.jp/posts/7910701
8. https://nensokari.storeinfo.jp/posts/7907245

 

 

 

//